حذف پول نقد از پرداخت‌ها به نفع اقشار فقیر جهان است

به گزارش پیتر لورینگ (Peter Levring)

خلاصی از دست پول نقدِ در گردش شاید یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش نابرابری طبقاتی باشد.

به گفته‌ی کنث روگوف (Kenneth Rogoff)، استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد و نویسنده‌ی کتاب «نفرین پول نقد»(The Curse of Cash)،اقشار فقیر جهان یکی از «بزرگ‌ترین ذینفعان» تغییراتی‌اند که در پی حذف تقریبی پول نقد از پرداخت‌ها رخ خواهند داد. از جمله‌ی این مزایا می‌توان به کاهش جرم و نیروی کاری اشاره‌ای کرد که حقوق دریافتی‌‌اش به منظور پرداخت نکردن مالیات از سوی کارفرما در جایی ثبت نمی‌شود؛[1] معضلی که به ضعیف‌ترین اقشار جامعه آسیب می‌رساند.

ولی بازداری جوامع از عادت استفاده از پول نقد مستلزم داشتن زیرساخت‌های مناسب است و در این مورد، می‌توان از کشورهای اسکاندیناوی الهام گرفت؛ منطقه‌ای که از نظر روگوف «جلودارِ» استفاده نکردن از پرداخت نقدی است. کشورهای حوزه‌ی نوردیک[2] (Nordic) همگی کشورهایی‌ با کمترین میزان فساد مالی و بیشترین شفافیت مالی در سطح جهان به حساب می‌آیند. پرداخت‌های نقدی کمتر از 5 درصد پول در گردش را شامل می‌شوند که همین مسأله باعث شده تا این گروه از کشورها کمترین میزان وابستگی به پول نقد را داشته باشند.

روگوف، پنج‌شنبه پس از سخنرانی در کنفرانس صندوق‌های سرمایه‌گذاری Skagen در کپنهاگ طی مصاحبه‌ای گفت: «اگر شمول مالی[3] را همان‌طوری انجام دهید که در دانمارک انجام داده‌اید، یعنی به همه کارت نقدی رایگان بدهید، بسیاری از مشکلات حل می‌شوند. به نظرم، اقشار فقیر جزء یکی از بزرگ‌ترین ذینفعان چنین طرحی خواهند بود».

روگوف، که مشاور بانک مرکزی سوئد بوده است، می‌گوید: پس از بازدید از کشورهای نوردیک، در خصوص سازوکار جوامعی که تقریباً تمام پرداخت‌های‌شان بدون پول نقد است، به «ایده‌ها و نکات ظریف بسیار زیادی» دست پیدا کرده است. به گفته‌ی روگوف، این منطقه، که در زمینه‌ی نرخ بهره‌ی منفی پیشتاز است و به دلیل برخورداری از بالاترین سطح برابری درآمد در جهان به خود می‌بالد، در خصوص اینکه جوامع چگونه می‌توانند تقریباً بدون هیچ پول کاغذی به فعالیت خود ادامه دهند، منبع الهامی برای ایده‌های او بوده است.

در منطقه‌ی نوردیک، طفره رفتن از پرداخت مالیات تقریباً غیرممکن است و همه‌ی کارها تقریباً دیجیتالی شده است. در برخی مکان‌ها، مانند موزه‌ی آبا (Abba) در سوئد، به هیچ وجه پول نقد قبول نمی‌کنند.

تلاش‌های حوزه‌ی اسکاندیناوی برای وابستگی کمتر به پول نقد روندی تدریجی را طی کرده و اقتصاد دیجیتالِ بسیار کارآمد پشتوانه‌ی این تلاش‌ها بوده است. در این زمینه، آزمایش بزرگ‌تری در هند انجام شد که خیلی دردسرساز بود. در ماه نوامبر، نارندرا مودی (Narendra Modi)، نخست‌ وزیر هند، با هدف مهار کردن اقتصاد سیاه،[4] هشتاد و شش درصد از ارز منتشر شده را از اعتبار ساقط کرد. به رغم هرج و مرج ناگهانی و صف‌های طولانی در بانک، این ممنوعیت ناگهانی همچنان مورد پسند قشر فقیر جامعه‌ی هند است، چون فکر می‌کنند که این کار ضربه‌ی مهلکی به اقشار پولداری است که از پرداخت مالیات فرار می‌کنند.

به گفته‌ی روگوف، تأثیر اجتماعی حذف پرداخت نقدی به سایر حوزه‌ها مانند مهاجرت نیز تعمیم پیدا می‌کند. به گفته‌ی وی، مهاجرت نیروی کار غیرقانونی به آمریکا و سایر کشورها «زاییده‌ی پول نقد» است که به کارفرمایان دارای نیروی کار زیاد این امکان را می‌دهد تا بدون بررسی و رسیدگی موشکافانه‌ی مسئولان مربوطه، به نیروی کار خود حقوق بدهند.

روگوف طرفدار حذف کامل پول نقد نیست. دنیا همچنان در صورت بروز اختلالاتی مانند قطع برق به یک پشتیبان نیاز دارد، و در عین حال باید به اشخاص این حریم خصوصی داده شود تا بدون اینکه کسی خبردار شود، «برای معشوقه‌شان یک کالای 20 دلاری بخرند».

به گفته‌ی وی، «پول نقد همچنان در مبادلات کوچک نقش بسیار پررنگی دارد. پس به نظرم، مردم دارند زودتر از آنچه باید به نقطه‌ای می‌رسند که کشورهای اسکاندیناوی هم اکنون در آنجا هستند».

[1] Off-the-book به پرداخت‌هایی گفته می‌شود که به طور رسمی در دفاتر مالی ثبت نمی‌شوند و هدف از این کار عدم پرداخت مالیات است. چون معادل تک واژه‌ای در فارسی ندارد به صورت توضیحی ترجمه شده است.

[2] کشورهای نوردیک به مجموع کشورهای شمال اروپا (اسکاندیناوی) و اقیانوس اطلس که دارای قرابت فرهنگی بسیار هستند اطلاق می‌گردد. این سرزمین‌ها، کشورهای ایسلند، دانمارک، فنلاند، نروژ و سوئد و همچنین قلمروهای خودمختار جزایر الند، گرینلند و فاروئه را شامل می‌گردد.

[3] financial inclusion

[4] بخشی از اقتصاد که فعالیت‌هایش ثبت نمی‌شود و مالیات نمی‌پردازد.

تاریخ انتشار:      ژانویه 2017

ترجمه و تدوین:   اسماعیل لطف الهی

منبع:             http://www.bloomberg.com